Het Wilhelmus – De geschiedenis van ons volkslied
Bron: Voor veel meer details over dit en meer historieke onderwerpen;
de bron is:
Het Wilhelmus - De geschiedenis van ons volkslied | Historiek
Auteur: Redactie
27 april 2022
5 minuten leestijd
Het Wilhelmus wordt door het Guinness Book of Records beschouwd als het oudste volkslied ter wereld. Toch is het pas sinds 1932 het officiële volkslied van Nederland. Een beknopte geschiedenis van onze nationale hymne. Een opstandslied uit de Tachtigjarige Oorlog. Wie schreef het Wilhelmus? En waar gaat de tekst eigenlijk over?Auteur van het Wilhelmus
Willem van Oranje geschilderd door Anthonie Mor omstreeks 1554 Lang is beweerd dat de tekst van het Wilhelmus werd geschreven door Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, een belangrijke raadgever van Willem van Oranje. Concreet bewijs hiervoor ontbreekt echter. Wel duidelijk is dat de liedtekst werd geschreven aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog (ca. 1570) toen de Lage Landen in opstand kwamen tegen de repressiepolitiek van de Spaanse koning Filips II. Die had zijn ‘IJzeren’ hertog Alva in 1567 naar de Nederlanden gestuurd om orde op zaken te stellen, nadat hier de Beeldenstorm was losgebarsten. In deze jaren groeide Willem van Oranje langzaam uit tot een verzetsheld en het symbool van de Opstand tegen Spanje.
In de nationale hymne wordt Willem van Oranje bezongen. Het gaat om een zogenaamd geuzenlied. De tekst is in verschillende geuzenliedboeken terecht gekomen, maar de auteur bleef onbekend. Enkele vroeg zeventiende-eeuwse bronnen schreven het lied toe aan Marnix van Sint-Aldegonde toe, maar betwijfeld wordt of hij ook echt de auteur was. Het is bijvoorbeeld opmerkelijk dat Marnix van Sint-Aldegonde zelf nergens heeft geschreven dat hij de auteur was.
In 2016 kwam het Meertens Insituut met een nieuwe mogelijke auteur: de zestiende-eeuwse dichter Petrus Datheen. Onderzoek met zogenaamde “computationele technieken” toonde aan dat de schrijfstijl van het Wilhelmus sterke overeenkomsten vertoont met diens andere werk. Ultiem bewijs voor zijn auteurschap is er echter ook niet.
Lang is beweerd dat de tekst van het Wilhelmus werd geschreven door Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, een belangrijke raadgever van Willem van Oranje. Concreet bewijs hiervoor ontbreekt echter. Wel duidelijk is dat de liedtekst werd geschreven aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog (ca. 1570) toen de Lage Landen in opstand kwamen tegen de repressiepolitiek van de Spaanse koning Filips II. Die had zijn ‘IJzeren’ hertog Alva in 1567 naar de Nederlanden gestuurd om orde op zaken te stellen, nadat hier de Beeldenstorm was losgebarsten. In deze jaren groeide Willem van Oranje langzaam uit tot een verzetsheld en het symbool van de Opstand tegen Spanje.
In de nationale hymne wordt Willem van Oranje bezongen. Het gaat om een zogenaamd geuzenlied. De tekst is in verschillende geuzenliedboeken terecht gekomen, maar de auteur bleef onbekend. Enkele vroeg zeventiende-eeuwse bronnen schreven het lied toe aan Marnix van Sint-Aldegonde toe, maar betwijfeld wordt of hij ook echt de auteur was. Het is bijvoorbeeld opmerkelijk dat Marnix van Sint-Aldegonde zelf nergens heeft geschreven dat hij de auteur was.
In 2016 kwam het Meertens Insituut met een nieuwe mogelijke auteur: de zestiende-eeuwse dichter Petrus Datheen. Onderzoek met zogenaamde “computationele technieken” toonde aan dat de schrijfstijl van het Wilhelmus sterke overeenkomsten vertoont met diens andere werk. Ultiem bewijs voor zijn auteurschap is er echter ook niet.
Wie de auteur ook is, vast staat dat het om een zogenaamd contrafact gaat. Dat wil zeggen dat de tekst op een al bestaande melodie werd geschreven. Namelijk die van het spotlied “O la folle entreprise du prince de Condé” dat in 1568 ontstond bij het beleg van Chartres door de hugenoten. Dat dichter Petrus Datheen aanwezig was bij dat beleg, sterkte Meertens-onderzoekers overigens in de overtuiging dat hij de auteur van de tekst is.
In de achttiende eeuw werd het Wilhelmus steeds vaker zonder tekst gespeeld. Het was toen vooral te horen op trompet en carillon. En het lied zelf veranderde in een soort marsmelodie, die bekend kwam te staan als de Prinsenmars. Het Wilhelmus was in deze periode populair, hoewel de oorspronkelijke tekst dus bij steeds minder mensen bekend was. Verschillende dichters schreven aangepaste teksten, waardoor het lied in verschillende vormen voorkwam. Een bekende versie ging als volgt:
Wilhellemussie van Nahassouwen,
Zijt gij van Duihuihuitsen bloed?
De elleboog door de mouwen,
Het haar al door de hoed.
Zijt gij Wilhellemus?
Zijt gij Wilhellemus?
Wel dat is goed.
Deze berijming ging terug op een spotlied uit 1577 waarin ‘Spaanse hoeren’ (Nederlandse meisjes die zich bij de Spaanse soldaten prostitueerden) kwamen klagen dat de Spanjaarden werden verdreven. Zo raakten zij immers ook hun klandizie kwijt.