Mentale gezondheid bepalend voor risico om jong dementie te krijgen

2 januari 2024 – Bij dementie op jonge leeftijd denken mensen vaak aan een genetische oorzaak. Wetenschappers van Universiteit Maastricht (UM) hebben nu 15 risicofactoren geïdentificeerd die een verband houden met een grotere kans op dementie op jonge leeftijd. Op enkele van die risicofactoren kunnen mensen zelf invloed uitoefenen. Naast iemands sociaaleconomische status of bekende leefstijlfactoren als alcoholgebruik en roken, ontdekten de wetenschappers bovendien een opvallend sterk verband met de mentale gezondheid: met name depressie en sociale isolatie – bijvoorbeeld als gevolg van gehoorschade – blijken goede voorspellers van een verhoogd risico om voor het bereiken van de leeftijd van 65 jaar al dementie te ontwikkelen. De bevindingen zijn recent verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift JAMA Neurology.

Dementie op jonge leeftijd
De ziekte dementie krijgt steeds meer aandacht, maar naar dementie op jonge leeftijd is nog relatief weinig onderzoek gedaan. Van dementie op jonge leeftijd is sprake als mensen al voor hun 65e dementie ontwikkelen. In Nederland treft dat lot ongeveer 15.000 mensen en er komen elk jaar 1.000 tot 1.500 gevallen bij, blijkt uit eerder onderzoek van dezelfde wetenschappers. Vroegtijdige herkenning en de juiste hulp en ondersteuning kunnen de kwaliteit van leven van mensen met dementie op jonge leeftijd verbeteren. Dat was ook de belangrijkste reden voor UM-onderzoeker Stevie Hendriks en haar collega’s van het Alzheimer Centrum Limburg om op zoek te gaan naar risicofactoren die mogelijk een verband houden met dementie op jonge leeftijd. “De impact van dementie op jonge leeftijd is heel groot, omdat deze mensen meestal nog een baan, kinderen en een druk leven hebben”, aldus Hendriks. “Vaak wordt gedacht dat de oorzaak van dementie op jonge leeftijd genetisch is, maar voor veel mensen weten we eigenlijk niet precies wat de oorzaak is. Daarom wilden we in dit onderzoek ook andere risicofactoren onderzoeken.”

Risicofactoren
Voor hun onderzoek maakten de Maastrichtse wetenschappers gebruik van gegevens uit een langlopende zogenoemde cohortstudie uit het Verenigd Koninkrijk, de UK Biobank. Ze analyseerden gegevens van meer dan 350.000 personen, die tussen 2006 en 2021 nauwlettend zijn gevolgd door Britse onderzoekers. Uit die data kwamen 15 risicofactoren naar voren die in meer of mindere mate voorspellers blijken te zijn van een grotere kans op dementie op jonge leeftijd. “Uit onderzoek naar mensen met dementie op oudere leeftijd wisten we al dat er een reeks beïnvloedbare risicofactoren bestaat”, zegt Sebastian Köhler, hoogleraar Neuroepidemiologie aan de Universiteit Maastricht. “Bij hen is er in Nederland inmiddels dan ook veel aandacht voor preventie, bijvoorbeeld binnen de Nationale Dementie Strategie van het ministerie van VWS. Naast lichamelijke factoren speelt ook de mentale gezondheid een belangrijke rol bij preventie van dementie, denk bijvoorbeeld aan het vermijden van chronische stress, eenzaamheid en depressie. Dat we dit nu zo sterk terug zien bij dementie op jonge leeftijd was voor mij onverwacht en geeft ons mogelijk ruimte om het risico ook in deze groep te verkleinen.”

Bron: maastrichtuniversity.nl