Weerbaarheid tegen dreigingen nationale veiligheid

Het kabinet constateert dat als gevolg van zorgwekkende ontwikkelingen in binnen- en buitenland, dreigingen tegen de nationale veiligheid zich opstapelen en elkaar versterken. Naast de (aanslag)dreiging vanuit gewelddadig extremisme en terrorisme wordt onze democratische rechtsorde bedreigd door de opkomst van het anti-institutioneel extremisme en door criminelen die aanslagen willen plegen tegen instituties van onze democratische rechtsstaat. Mede als gevolg van de Russische agressie tegen Oekraïne en het conflict in het Midden-Oosten, staat onze nationale en internationale veiligheid onder druk. Deze geopolitieke spanningen leiden tot verhoogde militaire en hybride dreigingen: staten voeren cyberaanvallen en fysieke sabotageacties uit, plegen moordaanslagen, en stelen waardevolle kennis en technologie. Ook zijn er diverse staten die bijvoorbeeld door onze politieke besluitvorming of hun diasporagemeenschappen (heimelijk) proberen te beïnvloeden. Daarnaast zijn er binnenlandse ontwikkelingen die de nationale veiligheid bedreigen, zoals openbare orde verstoringen na aanleiding van desinformatie, en criminele ondermijning. Ook kunnen we geconfronteerd worden met (gestapelde) crises zoals pandemieën en natuurrampen of grootschalige (cyber) verstoringen en uitval van vitale processen zoals gezondheidszorg, elektriciteit, drinkwatervoorziening of internet.

Onder deze uitzonderlijke omstandigheden moeten onze samenleving en economie blijven functioneren.
Daarom zijn adequate voorbereidingen en versterking van de weerbaarheid van overheid, bedrijven en burgers nodig. Het kabinet gaat hier sterker op inzetten, waarbij de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden koersbepalend blijft.

In het najaar deelt het kabinet haar ambitie om onze weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen versneld te verhogen, en wat er voor nodig is om dit te realiseren. De doorontwikkeling van de huidige aanpak statelijke dreigingen en versterking van  crisisbeheersing zijn belangrijke componenten.
We zetten in op de continuïteit van de samenleving en economie, en versterking van de   krijgsmacht en de civiele ondersteuning daaraan. Onderdelen die we hierin meenemen zijn versterkte civiel-militaire samenwerking, de NAVO-weerbaarheidsdoelen en EU-initiatieven. In deze maatschappijbrede aanpak spelen burgers, bedrijven, organisaties en (mede) overheden een essentiële rol. Samen verhogen we de weerbaarheid door o.a. meer bewustwording, (crisis) oefeningen en de organisatie van een Veiligheidstop.

De weerbaarheid en continuïteit van de vitale infrastructuur en processen wordt verder verhoogd, o.a. door de implementatie van cyber en fysieke Europese wet- en regelgeving. Er wordt gekeken naar de aanleg van strategische voorraden, versterking van de (nood)zorg en er wordt extra ingezet op de bescherming van onderzeese infrastructuur en de havens. Scherper zicht op huidige en toekomstige hybride dreigingen is vereist, zoals bij sabotage, (economische) spionage, desinformatie en ongewenste inmenging. We beschermen de economische veiligheid, kennisveiligheid en strategische autonomie, o.a. door waar mogelijk risicovolle strategische afhankelijkheden te voorkomen en te verminderen.
Hierbij maakt het kabinet gebruik van zowel protect, promote als partner maatregelen. Als onderdeel van de brede aanpak kennisveiligheid voeren we een wettelijke screeningsplicht voor onderzoekers en masterstudenten in om ongewenste kennis- en technologieoverdracht tegen te gaan. Ook worden signalen over mogelijk ongewenste buitenlandse inmenging richting burgers op een plek samengebracht.

De inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de NCTV spelen een centrale rol bij de bescherming van de nationale veiligheid. Omdat de onderzoeken van de I&V diensten hierbij essentieel zijn, investeert het kabinet in de AIVD en MIVD. We versterken de I&V diensten door de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 te herzien en investeren hierin. Het gaat hierbij om het efficiënter kunnen inzetten van de huidige bevoegdheden en, indien noodzakelijk, het toevoegen van nieuwe bevoegdheden. Daarbij verkent het kabinet onder andere of de inlichtingen-en  veiligheidsdiensten extra bevoegdheden en middelen nodig hebben ter bevordering van de economische veiligheid. Dit alles met oog voor de grondrechten in combinatie met een passend toetsing- en toezichtstelsel dat past bij het dynamisch werkveld.

In het najaar van 2024 wordt interdepartementaal een verkennend onderzoek opgestart naar de taken en bevoegdheden van organisaties zoals de Franse Direction générale de la Sécurité Intérieure (DGSI) om te bezien of een soortgelijke structuur van meerwaarde is voor Nederland.

Het kabinet continueert de signalerende en handhavende taak van de politie op het vlak van nationale veiligheid. We investeren daarom in de aanpak van spionage door politie en OM. En we zetten in op het vergroten van de deskundigheid bij de politie tegen ongewenste buitenlandse inmenging en statelijke en militaire dreigingen.

Crisisbeheersing wordt verder versterkt door implementatie van de Landelijk Agenda Crisisbeheersing. Bestaande Landelijke Crisisplannen worden geactualiseerd in het licht van de veranderende dreigingen en waar nodig worden nieuwe Landelijke Crisisplannen opgesteld, waaronder het Landelijk Crisisplan Militaire Dreigingen. Hierbij wordt intensief samengewerkt met de Veiligheidsregio’s, andere (crisis)partners en (mede-)overheden. We blijven communicatiesysteem C2000 voor de hulpdiensten doorontwikkelen. Daarnaast versterken we onze alertering, noodcommunicatievoorziening richting burgers en informatiesystemen voor de nationale veiligheid, zoals het Galileo-satellietnavigatiesysteem. Tot slot wordt ingezet op versterking van crisisbeheersing en paraatheid op EU-niveau.

Risicocommunicatie richting de samenleving wordt versterkt. Samen met maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en veiligheidsregio’s verhogen we zelfredzaamheid en bewustwording over dreigingen, bijvoorbeeld bij langdurige uitval van stroom. In 2025 start een landelijke informatiecampagne.